Smještena je na jugoistočnim obroncima Sarajeva, skrivajući u kamenom plaštu historiju grada od srednjeg vijeka do danas. Zasigurno predstavlja jedan od najimpozantnijih i najvrednijih objekata graditeljskog naslijeđa ovog prostora.
Dominantan položaj Bijele tabije u odnosu na prirodni amfiteatar historijskog gradskog jezgra, te pogled koji se pruža duž rijeke Miljacke sve do savremenih stambenih naselja na zapadu Sarajeva, čine specifičnu, gotovo sasvim prirodnu, koreografiju prirode i ljudskog stvaralaštva.
Nacionalni spomenik
Bijela tabija je tvrđava na cesti Dariva – Mošćanica, na istočnoj visinskoj koti sarajevske kotline. Podignuta je na mjestu srednjovjekovne tvrđave, sagrađene oko 1550. godine. Od nastanka pa do 70-ih godina prošlog vijeka u njoj je bila smještena vojska. Upravo se tada jugoslavenska vojska i povukla te ju je na korištenje dala Gradu Sarajevu.
Gornji dio Bijele tabije u krupnim kamenim blokovima nastao je u austrougarskom periodu. Tvrđava je bila od velikog značaja za odbranu grada prilikom napada austrijskog princa Eugena Savojskog u 17. vijeku, te austrougarske vojske 1878. godine.
Nalazi se unutar graditeljske cjeline Starog grada Vratnika, koja je proglašena Nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine i nalazi se na brdu s kojeg se pruža fascinantan pogled na Sarajevo i njegovo okruženje, a bila je jedna od pet tabija (utvrda), koje su činile odbrambeni bedem starog grada Vratnika.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika je 21. marta 2005. godine donijela odluku kojom je Graditeljska cjelina-Stari grad Vratnik u Sarajevu proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
S Bijele tabije pogled seže prema istoku, do Starog grada u Bulozima, prema jugu na cjelokupnu sjevernu stranu Trebevića i kanjon Miljacke, a prema zapadu na Sarajevsko polje i pobrežje oko njega, te prema istoku do Faletića i Hreše. Tu su prolazila dva trgovačka i vojna puta – prvi preko Vratnika, Hreše i Mokrog na istočnu i sjeveroistočnu Bosnu i, drugi, dolinom Miljacke do Kozije ćuprije i dalje za Pale i gornje Podrinje.
Braća Morići
U srednjem vijeku na području Bijele tabije je postojalo manje utvrđenje, koje pominju i opisuju putnici koji su prolazili Sarajevom u 16. vijeku. Također, rani osmanski izvori posredno govore o postojanju tvrđave na Vratniku.
Evlija Čelebija, koji je boravio u Sarajevu 1660. godine dao je relativno najpotpuniji opis tvrđave kazavši da je malena, zidana od kamena, obima četiri stotine koraka i da je sagrađena prije nego što su Osmanlije osvojile ovo područje. Nakon uspostavljanja austrougarske vlasti, srušen je objekat u unutrašnjosti i zaravnjen centralni prostor. Bijela tabija je i pjesmama opjevana.
U 18. vijeku u njenim zidinama ubijena su poznata braća Morići, koje je centralna vlast osudila što su se kao najugledniji predstavnici sarajevskog esnafa i domaćih janjičara suprotstavili ekonomskim i drugim nametima. O tome je pisao i Mula Mustafa Bašeskija koji je u svom „Ljetopisu“ naveo kako se u Sarajevu poslije pogubljenja braće Morića dogodio zemljotres, jer su nepravedno ubijeni.
