U Bosnu i Hercegovinu film je došao 1897. godine, kada je u Sarajevu održana i prva projekcija, a prvi film proizveden u našoj zemlji, koji je obišao i svijet bio je “Sarajevski atentat na Franza Ferdinanda“ Antuna Volića iz 1914. godine.
Od prve projekcije do danas prošlo je 116 godina i tri rata, a u tom periodu snimljeno je 137 igranih, kao i hiljade dokumentarnih i kratkih filmova.
Prvi bh. film koji je uspješno predstavljen na festivalu A kategorije u Cannesu bio je dokumentarac “Na Sutjesci“ Pjera Majhrovskog 1951. godine, i od tada do danas bh. kinematografija je ispisala priču kojom bi se ponosile i mnogo razvijenije zemlje.
Šezdesete godine su se, kao cjelina, razvile u totalnu kinematografsku eksploziju, i dale autore koji su zauvijek ostavili trag u bh. kinematografiji: Hajrudin Šiba Krvavac, Gojko Šipovac, Bato Čengić, Mirza Idrizović, Vlatko Filipović i Vefik Hadžismajlović.
Prvi veliki projekt bh. filma bio je spektakl “Kozara“ Veljka Bulajića, koji je postao jedan od najkarakterističnijih predstavnika ratnih filmova koji su uslijedili. Još jedan njegov film, nastao 1969. godine, “Bitka na Neretvi“ sa Orson Wellesom bio je čak nominiran za Oscara.
Sedamdesetih godina Šiba Krvavac snimio je dva značajna filma takozvanog “partizanskog vesterna“: “Partizanska eskadrila“ i “Valter brani Sarajevo“ koji je uz Bulajićevu “Bitku na Neretvu“ vjerovatno najpoznatiji i najpopularniji film partizansko-ratne tematike. “Valter“ je i danas posebno popularan u Kini.
Najslavnije vrijeme bh. kinematografije bilo je 80-ih godina. Filmovima “Sjećaš li se Dolly Bell“, “Otac na službenom putu“ i “Dom za vješanje“ Emira Kusturice, “Miris dunja“ Mirze Idrizovića, i “Kuduz“ Ademira Kenovića, film bivše Jugoslavije i BiH ulazi na stranice historije svjetskog filma. Filmovi Emira Kusturice u to vrijeme postali su naslovi poznati po cijelom svijetu, kako publici, tako i u filmskoj industriji. Za tri filma osvojio je “Zlatnu palmu“ u Cannesu, Opera Prima nagradu u Veneciji i brojne druge nagrade.
Devedesete godine zbog ratnih dešavanja bile su dosta skromne, ali u to vrijeme nastali su brojni dokumentarci koji su svjedočili o životu i smrti. Tada je kao prkos ludilu osnovan Sarajevo Film Festival, danas jedna od najznačajnijih manifestacija u svijetu koji slave sedmu umjetnost.
Prvi film nakon rata bio je “Savršeni krug“ Ademira Kenovića, i snimljen je 1996. godine, a do najznačajnijeg preokreta u kinematografiji Bosne i Hercegovine dolazi kada Danis Tanović osvaja nagradu za najbolji scenarij na filmskom festivalu u Cannesu za svoje debitantsko ostvarenje “Ničija zemlja“, za kojeg 2002. godine osvaja i Oscara za najbolji strani film. Za isti film dobio je i “Zlatni globus“ i “Zlatnu palmu“.
Iste godine kada nam je Tanović donio Oskara, Ahmed Imamović s “10 minuta“ osvaja nagradu Evropske filmske akademije za najbolji kratki film. Uz napore bh. filmskih radnika, krajem 2002. osnovana je dugo priželjkivana Fondacija za kinematografiju Sarajevo, koja je danas najvažnija instanca u finansiranju filmova.
Godinu nakon Oscara, Dino Mustafić, Pjer Žalica i Srđan Vuletić snimili su prve igrane filmove, i sva tri – “Remake“, “Gori vatra“ i “Ljeto u zlatnoj dolini“ veoma ozbiljno tretiraju bh. zbilju. Poslije te 2003. u našoj zemlji godišnje su se snimala najviše dva, ali uglavnom jedan film. Izuzev 2010. kada je u javnost izašlo čak šest filmova: “Na putu“ Jasmile Žbanić koji je bio u zvaničnoj selekciji Berlin Film Festivala, “Cirkus Columbia“ Danisa Tanovića, “Sevdah za Karima“ Jasmina Durakovića, “Jasmina“ Nedžada Begovića, “Ostavljeni“ prvijenac Adisa Bakrača i “Belvedere“ Ahmeda Imamovića.
Ponovo smo slavili 2006. kada nam je rediteljica Žbanić donijela „Zlatnog Medvjeda“ iz Berlina za film “Grbavica“. Dvije godine poslije, rediteljica Aida Begić za film “Snijeg“, na prestižnom Cannes Film Festivalu osvojila je Grand Prix za najbolji film programa Sedmica kritike, a onda i 2012. godine je njeno ostvarenje “Djeca“ na istom festivalu dobilo Specijalnu nagradu žirija.
Prije četiri godine uslijedio je spektakl. Danis Tanović osvojio je dva “Srebrena medvjeda“ na prestižnom Berlinaleu sa filmom “Epizoda u životu berača željeza“, gdje je prošle godine za film “Smrt u Sarajevu“ ponovo osvojio “Srebrenog medvjeda“. U zbirku “zlatnih i srebrenih životinja“ upisali smo i venecijanskog “Zlatnog lava“ zahvaljujući Emiru Hadžihafizbegoviću koji je tako dobio najveće glumačko priznanje koje je ikada dobio jedan bh. glumac.
