Povod za ovaj naslov i općenito za temu ove kolumne je medijski propraćena informacija s početka mjeseca maja da su turisti iz jedne od azijskih zemalja u sarajevskom parku At Mejdan uzeli kese i pokupili smeće koje se nalazilo na zelenim površinama.
Naime, turizam kao nezaobilazan dio savremenog društva nosilac je pozitivnih društvenih funkcija i kao privredna djelatnost povezuje najviše sektora i nivoa djelovanja. Uz valoriziranje specifičnih turističkih atraktivnosti određenog lokaliteta, kao krucijalna prepostavka za razvoj turizma nameće se njegov kvalitet okoliša.
Praktično treba odgovoriti na pitanje koji je to ekonomski minimum zagađenja prirodne sredine da bi se turizam kao ekonomska djelatnost mogao razvijati na nekom lokalitetu koje posjeduje određene potencijale za razvoj turizma. Rješenje je praktično u postizanju skladnog odnosa između ekonomskog razvoja i okoliša, odnosno racionalnom upravljanju prirodnom sredinom. Sve to čini jedan čvrsti lanac koji čine razvoj-proizvodnja-trošenje prirodnih resursa-zagađenje, a upravo je posljednja karika zagađenje nezaobilazna ekonomska kategorija sa kojom se treba računati, koja je istovremeno posljedica, ali i cijena tog razvoja.
To nalaže uspostavljanje adekvatnog stepena odgovornosti prema okolišu, iz prostog razloga što su prirodna ograničenja postala nezaobilazan pratilac razvoja u cjelini i njegov strukturni elemenat dinamike. Stoga je zaštita i očuvanje okoliša podjednako važan makroekonomski cilj, kao što su i rezultati proizvodnog procesa.
S obzirom na to da se turizam u Bosni i Hercegovini sve više nameće kao perspektivna privredna grana, onda je adekvatno uvažavanje njegove ekološke komponente sasvim sigurno vrlo važna obaveza, ne samo privrednih subjekata koji „proizvode“ određene destrukcije u okolišu, nego i svih stanovnika. Upravo ti ekološki faktori mogu imati presudnu ulogu u komponiranju i oblikovanju turističkog proizvoda u bliskoj budućnosti zbog globalnog porasta turističkih kretanja i zahtjeva za višim kvalitetom života, zdravljem, rekreacijom, s jedne strane, ali i sve značajnijih ekoloških poremećaja u domicilima turista. Sve ovo upućuje da se ovom problemu mora pristupiti sa znanstvenog aspekta, pri čemu će se fokus staviti:
– Ekološki poremećaji koji su nastupili kao produkt zagađenja izvan granica turističke destinacije i najčešće su riječnim tokovima poremetili ekološku ravnotežu,
– Ekološke destrukcije izazvane turističkom eksploatacijom prostora;
– Ekološki debalansi nastali u turističkoj destinaciji kao posljedica industrijskog zagađenja i loše politike odlaganja otpada i nereguliranog odvoza smeća.
U okviru takvog pristupa svakako se moraju uključiti i svi rezultati istraživanja ekoloških promjena koje permanentno vrše nadležne državne institucije, koje onda treba uporediti, čime bi se stekli uvjeti za korektnu ekonomsko-poslovnu procjenu o aspektima razvoja turizma i valoriziranju turističkih resursa. Kao sinonim naše nedovoljne brige za okoliš je spomenuto prisutno smeće u našim parkovima, iako su parkovi možda puno manji problem od naših riječnih tokova, jer se rijeke zagađuju ne samo iz industrijskih pogona ispuštanjem otpadnih voda sa štetnim česticama u njih, nego je i sve veće urbaniziranje prostora i nepostojanje kolektora dovelo do direktnog odvođenja kanalizacijskih voda u riječne tokove.
Kao neupitan faktor turističkog razvoja slovi i kvalitet zraka, čiji „nekvalitet“ može ugroziti sve ostale realne turističke potencijale. Kao ilustracija tome može navesti primjer Visokog, koje doživljava pravi turistički bum i postaje metom dolaska znatiželjnika iz cijelog svijeta, sa željom da se uvjere u postojanje Bosanskih piramida. Međutim, neugodni „mirisi“ koje emitira lokalni industrijski pogon su faktor koji može utjecati na turističke perspektive u negativnom kontekstu i predstavljaju problem koji se mora rješavati uvažavajući koncepciju održivog razvoja, odnosno postizanja konsenzusa između potreba privrede i održavanje potrebnog kvaliteta okoline.
Vraćajući se na početak ove kolumne može se konstatirati da je porazno za nas kao građane što su nam strani turisti ovim gestom pokazali da našu kulturu življenja moramo podići na znatno veći nivo, ali je možda veći dobitak u tome što će se makar jedan dio nas ubuduće drugačije ophoditi prema okolišu.
