Rijeka Una je vječna inspiracija i nepresušni izvor pjesnika. Ona je nadahnuće slikara i strast ribara i lađara koji vole njene slapove i brzake. Rijeka Una živi uz svoj Bihać i svjedoči burnu historiju ovog kraja.
Zbog svega što ona pruža nije čudo što joj tepaju „kraljica rijeka“. Jedni smatraju da joj ime potječe od latinske imenice unda, što znači „uzburkana voda, val, slap“, a drugi pak više vole reći da su Rimljani, oduševljeni ljepotom rijeke, uskliknuli: „Una!“ i tako joj dali ime „jedna ili jedina“. Bilo kako bilo, Krajišnici su izuzetno ponosni na njenu smaragdnu ljepotu i ljubomorno je čuvaju.
Svjedok historije
Una je granična rijeka između Bosne i Hercegovine i Hrvatske. Svoj 210 kilometara dugačak put Una počinje u udaljenom i slabo naseljenom dijelu Hrvatske. Svojim tokom u Bosni i Hercegovini protječe kroz Martin Brod, Kulen Vakuf, Ripač, Bihać, Bosansku Krupu, Bosansku Otoku, Bosanski Novi, Bosansku Kostajnicu, Bosansku Dubicu.
Najveći grad u Unsko-sanskom kantonu kroz koji protječe Una je Bihać. Svojim tokom prolazi kroz centar grada i stvara mnoštvo zelenih oaza i slapova od kojih posjetiteljima zastaje dah.
Una svojim tokom svjedoči o prošlosti ovog kraja, a brojni su artefakti koji govore o načinu života tamošnjih stanovnika. Nedaleko od Bosanske Otoke pronađen je jedan čamac izdubljen u deblu, poprilično velikih razmjera. Služio je, prema riječima arheloginje Branke Raunig iz bihaćkog Regionalnog muzeja Pounja, za transport roba i ljudi.
Rijeka Una nije samo prirodna ljepota Unsko-sanskog kantona i Bosne i Hercegovine, već i evropska i svjetska atrakcija i jedinstvena rijeka koja cijelim svojim tokom daje život gradovima i naseljima kroz koja protječe i zato je ona za građane ovog kraja život, u pravom smislu te riječi. U njoj su oduvijek lovili ribu, pravili mlinove u kojima se mljelo žito i gradili sojenice i naselja na vodi.
Una regata
Danas je ova ljepotica dio velikog blaga prirodnog nasljeđa Bosne i Hercegovine, mjesto bogatog turističkog prometa i održavanja međunarodne sportsko-turističke manifestacije Una regata.
Svojim tokom Una pravi brojne slapove, bukove i vodopade, a prvi veliki vodopad je kod Martin Broda, naselja udaljenog 50-ak kilometara od Bihaća. Upravo na ovom dijelu Una posmatraču najviše oduzima dah jer je sedra stvorila mnoštvo kanala, brzaka i otočića te nekoliko većih vodopada od kojih visina najvećeg iznosi približno 35 metara.
Najveća i najpoznatija atrakcija je Štrbački buk. To je ustvari nekoliko vodopada, jedan drugom u neposrednoj blizini, a najveći je visok oko 20 metara i veličanstvena je slika u kojoj čovjek može uživati satima.
