Tragovi ljudskog postojanja području Doboja datiraju još od starog kamenog doba. Od tada, pa kroz periode mlađeg kamenog i metalnog doba, kako tvrde antropolozi, historičari i etnolozi, život se ovdje odvija u kontinuitetu.
Tokom rimske vlasti ovdje se začinje prva urbanizacija, o čemu najrječitije govore ostaci poznatog rimskog fortifikacionog kompleksa na ušću Usore u Bosnu, koji se sastoji od vojničkog logora Castrum i naselja Kanube (Canabea). Doseljavanjem na ove prostore tokom 6. i 7. vijeka Sloveni žive u plemenskim i rodovskim zajednicama u manjim teritorijalnim jedinicama – župama.
Dobojska tvrđava
Na osnovu nađenih ostataka, smatra se da je stari grad Doboj nastao u 14. vijeku. Prvi put, 28. juna 1415. godine, se spominje da su Sigismundovi vojnici logorovali „In Uxsora subtus castrum Doboi“, na osnovu čega saznajemo da je postojao castrum Doboj, kao i njegovo podgrađe. On ne spada među najveće, historijski najpoznatnije ili najvrednije tvrđave u Bosni, ali ono što privlači jeste interesantna, nametljiva silueta ovog grada.
U vremenu jačanja feudalnog društvenog sistema, u 12. i 13. vijeku, nepoznati vlastelin je sagradio kulu-dvor. Ona se nalazila na vrhu brijega, a njeni temelji ujedno su osnova kasnije napravljene donžon-kule. O postojanju donžon-kule je svjedočila Miteserova gravira iz 1808. godine. Također, ona se može primijetiti i na gravuri iz 1697. godine kao naistaknutija tačka tvrđave.
Na osnovu današnjeg stanja, možemo zaključiti da se tvrđava širila i ojačavala u predosmansko doba. Osmanlije su u Doboju u više faza mijenjali prostornu strukturu i izgled. U austrougarskom periodu, vršene su velike popravke 1881. godine, dok su prvi konzervatorsko-restauracijski radovi izvršeni 1915. godine.
Dobojska tvrđava svakako je najprepoznatljiviji dio ovog grada, ali brojne su i druge destinacije koje svakako vrijedi posjetiti. To se prije svega odnosi na Goransko jezero koje je udaljeno 8,7 kilometara od grada, pa ga koriste osim motorizovanih gostiju, pješaci i rekreativci. Ova oaza mira, okružena je gustom borovom šumom, koja u svakom momentu pruža osjećaj svježine i u najtoplijim ljetnim danima, kada je jezero izuzetno posjećeno od kupača i izletnika.
Jedan od najljepših vrhova Ozrena je Gostilj sa 773 metra nadmorske visine. Pored planinara, koji su česti posjetioci ovog uzvišenja, redovno ga pohode i članovi paraglajding kluba „Paraghost“ koji na Gostilju imaju i platformu za polijetanje. Gostilj je najposjećeniji početkom septembra, kada se tradicionalno održava manifestacija „Dan čaja na Ozrenu“, a posvećena je branju trave Ive. Ova tradicija je upisana na UNESCO-ovu listu nematerijalne kulturne baštine.
Najviši vrh ozrenskog gorja je Velika Ostravica sa 918 metara nadmorske visine, za ljubitelje biciklizma i pješačenja. Za potpuniji doživljaj predivnog pejzaža izgrađen je i vidikovac, koji nas izdiže iznad gustog crnogoričnog drveća i pruža fantastičan pogled kilometrima daleko.
Zračna banja
Etno Selo Kotromanićevo je smješteno na obali rijeke Veličanke. Odiše jednostavnošću zbog mnoštva tradicionalnih artefakata, koji su stari do 300 godina i preneseni s različitih lokaliteta u BiH. Šetnjom kroz prirodu možete posjetiti pijacu domaćih rukotvorina i eko proizvoda, dječije igralište, vodenicu, jezero i kamp. Posebnu pažnju privlači restoran Dvorac, mjesto gdje su mačeve ukrstili tradicionalno i savremeno. Jedinstven po arhitekturi, podsjeća na starinsku kraljevsku kuću ukrašenu mnoštvom srednjovjekovnih grbova i artefakata, štitova, mačeva i antikviteta.
Poučna šetališna staza Jošava povezuje Sportsko-rekreacioni centar Preslica i Goransko jezero u dužini od 1.800 metara. Na početku staze s obje strane postavljene su ulazne table s mapom područja, a duž staze je postavljeno šest edukativnih tabli koje nas upoznaju sa geografijom, historijom, hidrologijom, florom, faunom i tradicijom ozrenskog kraja.
Na sredini poučne staze instalirano je natkriveno drveno odmorište s klupama i stolovima kojima se obraduje svaki umorni šetač kako bi predahnuo i uživao u krajoliku.
Brezici su zračna banja na 640 metara nadmorske visine. Klimatski kvalitet brezičkog platoa posebno dolazi do izražaja kod bronhijalnih oboljenja, astme, kardiovaskularnih bolesti i dijabetesa. Medicinski je dokazano da bolesnicima koji boluju od navedenih oboljenja izrazito prija boravak na brezičkom platou, naročito u periodu od juna do oktobra.
Pećina u Stanovima nalazi se na oko 15 kilometara od Doboja, u mjestu Stanovi. Pećina je služila kao sklonište za hajduke zbog čega je dobila ime “Hajdučka pećina”. Postoji legenda koja kaže da je na ulazu u pećinu nekada postojala pravoslavna crkva brvnara, prva u ovome kraju. Prema istoj legendi, djevojka koja je opsluživala crkvu je skočila sa stropa crkve. Od tada se naziva “Djevojačka pećina”.
